Το βιβλίο αυτό είναι ένα
ταξίδι ζωής και, συνάμα, μια συγκλονιστική κατάθεση της Άννας Μελά-Παπαδοπούλου,
της «Μάννας του Στρατιώτη» και αδελφής του Παύλου Μελά. Η ιστορούμενη και
ιστορούσα Άννα Μελά-Παπαδοπούλου έζησε με ένταση και δίχως να λογαριάσει κανένα
προσωπικό κόστος στο πέρασμα από τον 19ο στον 20ό αιώνα. Η οικογένειά της, οι
Μελάδες –όπως οι Μπενάκηδες, οι Δραγούμηδες, οι Δέλτα, οι Βενιζέλοι κ.ά.–,
εξέφραζαν την ορμή μιας τυπικής εγχώριας ελίτ της οποίας τα όρια της
κοινωνικοπολιτικής, οικονομικής, διανοητικής και στρατιωτικής επιρροής ήταν
ασαφή και δυσδιάκριτα. Η Μελά-Παπαδοπούλου υπήρξε ένα πρόσωπο παρόν στο επίκεντρο
και μάλιστα στην πρώτη γραμμή των εθνικών εξελίξεων.
Στις σελίδες του βιβλίου αποτυπώνονται
θυελλώδεις περίοδοι της ελληνικής ιστορίας, όπως ο ατυχής ελληνοτουρκικός
πόλεμος του 1897, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο Εθνικός Διχασμός, η Μικρασιατική
εκστρατεία και η Καταστροφή, η επανάσταση του 1922, το Προσφυγικό και
γενικότερα όλη η ατμόσφαιρα του Μεσοπολέμου. Μαζί αποτυπώνονται
η αγωνία της ηρωίδας και η μέριμνά της για
την τύχη των αιχμαλώτων, των προσφύγων και όλων των κατατρεγμένων που
βασανίστηκαν από τα δεινά των πολέμων και τις αρρώστιες. Το δείχνει η δράση της
και η σκέψη της όπως ξεδιπλώνεται στα
Ημερολόγιά
της, αλλά και η αποκαλυπτική αλληλογραφία της με όλες σχεδόν τις γνωστές
πολιτικές φυσιογνωμίες της εποχής. Εν τέλει, η Μελά-Παπαδοπούλου κατάφερε να
βρει τους πόρους και τα μέσα για την ίδρυση και τη λειτουργία του «Σανατορίου η
Μάννα» στην Κορφοξυλιά της Αρκαδίας. Ποια ήταν όμως η τύχη του φιλανθρωπικού
της έργου;
Αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου στάθηκε η έρευνα
του διευθυντή της καρδιολογικής κλινικής του Παναρκαδικού Νοσοκομείου της
Τρίπολης Αντώνη Σταυρίδη για το «Σανατόριο η Μάννα». Το σανατόριο,
πραγματικό
αριστούργημα τέχνης Λαγγαδιανών μαστόρων, αξίζει σήμερα μια καλύτερη τύχη και,
φυσικά, χρειάζεται τη φροντίδα της τοπικής κοινωνίας και της πολιτείας.
Ο ανά χείρας τόμος, εκτός από τη σημαντική συμβολή του
στην ιστοριογραφία της εποχής
–για πρώτη
φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας τα
Ημερολόγια
Εκστρατείας, η αλληλογραφία και το φωτογραφικό αρχείο της Μελά-Παπαδοπούλου–
έρχεται να αποδώσει την οφειλόμενη τιμή στο παράδειγμα και τη μνήμη της ηρωικής
Ελληνίδας.
Η πλούσια και καρποφόρα
αρχειακή έρευνα του συγγραφέα Αντώνη Σταυρίδη, με τον ακριβή και αναλυτικό λόγο,
φωτίζει την πολύπλευρη προσωπικότητα –σημειωτέον ήταν και εκπληκτική ζωγράφος– και
τη μυθιστορηματική δράση της Άννας Μελά-Παπαδοπούλου σε σημαντικές φάσεις της
ελληνικής ιστορίας. Η συχνή μάλιστα παράθεση
αποσπασμάτων από την αλληλογραφία της και τα
Ημερολόγια εκστρατείας
–γραμματολογικά μνημεία πληροφοριών,
εξομολογήσεων,
αυθορμητισμού, αγωνίας,
ανθρωπιάς, φιλανθρωπίας, γλαφυρότητας, χιούμορ αλλά και σπάνιας τέχνης– βοηθάει
τον αναγνώστη όχι μόνο να γνωρίσει καλύτερα την ακαταπόνητη –κινηματογραφική
σχεδόν– ηρωίδα αλλά και όλα τα πρόσωπα που έπαιξαν καίριο ρόλο στην πολιτική
και κοινωνική εξέλιξη της Ελλάδας και σημάδεψαν, με τον τρόπο τους, την
ελληνική περιπέτεια.
