Το Ιστορικό του Τοπικού Αρχείου Λίμνης των ΓΑΚ

Πριν από 11 χρόνια ο τότε έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ευβοίας και σήμερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου, Δημήτρης Τριανταφυλλόπουλος, αναφερόμενος στα ερμηνευτικά προβλήματα της περιόδου της Τουρκοκρατίας, στάθηκε με σημασία, στο πρόβλημα της λειτουργίας των αρχείων του νησιού, επισημαίνοντας: «Για την Τουρκοκρατία υπάρχουν τρία μεγάλα προβλήματα: 1ον) Ένας τρομακτικός όγκος αρχείων πολτοποιήθηκε, 2ον) Όσα αρχεία διασώθηκαν, ακόμα γίνεται προσπάθεια να βρούνε στέγη, 3ον) Το Τοπικό Αρχείο Λίμνης που γνωρίζω, δεν ξέρω πόσο παλαιό είναι». Όταν διατύπωνε τις παραπάνω φράσεις πιθανότατα γνώριζε ότι τα Γ.Α.Κ - Τοπικό Αρχείο Λίμνης είχαν διακόψει τη λειτουργία τους. Σήμερα μας προσφέρεται μια ευκαιρία να γνωρίσουμε, εξ αποστάσεως σε πρώτη φάση, το ιστορικό ίδρυσης και λειτουργίας των Γ.Α.Κ - Τοπικό Αρχείο Λίμνης.

Σύντομο ιστορικό της σύστασης και λειτουργίας

των Γ.Α.Κ - Τοπικό Αρχείο Λίμνης

Η ένταξη της Εύβοιας στο Ελληνικό κράτος προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, την αλλαγή του τρόπου διοίκησης και τη δημιουργία νέων διοικητικών υπηρεσιών. Στα 1836 ιδρύεται ο Δήμος Αιγαίων, Γ΄ τάξης, με έδρα Δημάρχου την πρωτεύουσα Λίμνη και παρέδρους στους οικισμούς, που συμπεριλαμβάνονταν στα όρια του Δήμου. Έκτοτε ξεκινά και η συσσώρευση πλήθους εγγράφων, στα ερμάρια και στις αρχειοθήκες του Δήμου, διοικητικής ως επί το πλείστον φύσης, αλλά και έγγραφα καθημερινής επικοινωνίας των πολιτών με τις αρχές του τόπου.

Σχηματίζεται λοιπόν, αρχής γενομένης το 1836, το πρόπλασμα του σημερινού ιστορικού αρχείου Λίμνης, το οποίο οργανώνεται σύμφωνα με τις οδηγίες της εκάστοτε Νομαρχιακής αρχής. Οπωσδήποτε όμως οι κανόνες αρχειοθέτησης και οι συνθήκες φύλαξης του αρχειακού υλικού δεν ακολουθούν κάποιες βασικές λειτουργικές αρχές, με αποτέλεσμα ακόμη και εντόπιοι ιστοριοδίφες - ερευνητές, όπως ο Νικόλαος Μπελλάρας ή ο Ιωάννης Βρυσιώτης, να αδυνατούν να το συμβουλευτούν ή όταν το πράττουν, αυτό να γίνεται με εξαιρετική δυσκολία.

Είναι χαρακτηριστικό, για τις συνθήκες φύλαξης του αρχειακού υλικού, το απόσπασμα έκθεσης που συνέταξε στις 7-Μαϊου-1943 ο εισηγητής της Νομαρχίας Ευβοίας Παν. Γιαννόπουλος, ο οποίος επισκέφθηκε τη Λίμνη, για να ερευνήσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Δήμου. «Εις την κοινότητα Λίμνης» γράφει «φυλάσσεται ιστορικόν υλικόν οπωσδήποτε αξιόλογον. Διάφορα έγγραφα, συμβόλαια κ.λ.π., κονιορτοβριθή και διασκορπισμένα τήδε κα κείσε, αναμένουν την έρευνα».

Τα ίχνη του αρχείου χάνονται για τη συνέχεια έως και το 1974. Με τη μεταπολίτευση, υπηρεσιακές ανάγκες, φέρουν την ειρηνοδίκη και Δημαρχεύουσα του Δήμου Λίμνης, Ισμήνη Κατσαράκη, σε επαφή με το αρχειακό υλικό. Αμέσως αντιλαμβάνεται ότι το υλικό που υπάρχει αποθηκευμένο, σε άθλια κατάσταση, στα υπόγεια του Δημαρχιακού κτιρίου είναι τεράστιας σημασίας για την τοπική ιστορία. Επικοινωνεί αμέσως με τη Διεύθυνση των Γενικών Αρχείων του Κράτους και ζητά την ίδρυση Ιστορικού Αρχείου, στην πρωτεύουσα του Δήμου, Λίμνη. Η εφορευτική επιτροπή των Γενικών Αρχείων του Κράτους, συναινεί και με το υπ’ αριθ: 568 Π.Δ./ 21-8- 1975 (ΦΕΚ 183/1-9-1975), εγκρίνει την ίδρυση αρχείου με την ονομασία «Μόνιμο Τοπικό Ιστορικό Αρχείο Λίμνης».

Στις 11 Μαΐου 1977 διορίζεται ως πρώτος άμισθος Διευθυντής, βάσει των διατάξεων του Α/Ν. 2027/1939, ο Πλοίαρχος του Ε.Ν. Παναγιώτης Μπενετής. Ο διορισμός του πραγματοποιήθηκε με το υπ’ αριθ: ΥΠΠΕ/ΔΙΟΙΚ./Α/21867/11-5-1977 «Περί καθηκόντων Διευθυντή του Μόνιμου Ιστορικού Αρχείου Λίμνης Εύβοιας». (Συνεδρία Επιτροπής Γ.Α.Κ.: 319/17-9-76) και ξεκινά η χαρτογράφηση του αταξινόμητου αρχειακού υλικού. Με το μεράκι που τον διέκρινε και την εμπειρία που είχε αποκομίσει, κατά τη διάρκεια των ναυτικών σπουδών του στην Ύδρα, όταν βοηθούσε, στον ελεύθερο χρόνο του, τον εκεί αρχειονόμο, ταξινομεί το υλικό κατά θεματικές ενότητες, με χρονολογική σειρά και συντάσσει τον πρώτο Γενικό κατάλογο περιεχομένων του Αρχείου.

Τα προβλήματα που αντιμετώπισε πολλά, με κυριότερα την έλλειψη νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας του Αρχείου, χρημάτων και κτιριακής υποδομής. Το αποτέλεσμα όμως που παράχθηκε κρίνεται σημαντικό υπέρ του δέοντος. Ο Παναγιώτης Μπενετής θα διατηρήσει τη θέση του άμισθου Δ/ντή, έως και το θάνατό του, στα 1985.

Τη σκυτάλη θα παραλάβει, στις 8-1-86, με την υπ’ αριθ: ΥΠΕΠΘ/ΙΣΤ.Φ.49 ΙΙΙ Π.Σ. «Περί διορισμού Προϊσταμένου του Μόνιμου Τοπικού Ιστορικού Αρχείου Λίμνης», ο Παρασκευάς Κυπραίος, συνταξιούχος υπάλληλος της Δ.Ε.Η και θα συνεχίσει με ιδιαίτερο ζήλο την αποκατάσταση των ταξινομικών ενδείξεων, την επανασύνδεση των αρχειακών σειρών, τη συμπλήρωση του Γενικού καταλόγου των περιεχομένων, αλλά και την υποστήριξη του Αρχείου με τεχνικά μέσα. Ο Παρ. Κυπραίος θα παραιτηθεί στις 10 Σεπτεμβρίου 1990, καθώς θα εκλεγεί Δήμαρχος Ελυμνίων.

Έκτοτε το αρχείο θα παραμείνει ανενεργό και το Δ.Σ του Δήμου Ελυμνίων θα αναθέσει τη φροντίδα φύλαξης του αρχειακού υλικού, καθώς και την ενημέρωση των υπηρεσιακών βιβλίων, στον επιμελητή του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Λίμνης, Δημήτρη Αποστόλου.

Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους ωστόσο, σε αναμονή πιθανής εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την επαναλειτουργία του αρχείου, ορίζουν, με την απόφαση 272 της 17 Απριλίου 1992 (ΦΕΚ: 272/17 Απριλίου 1992), τη λειτουργία του ως αυτοτελούς γραφείου και τροποποιούν την ονομασία του σε «Γενικά Αρχεία του Κράτους - Τοπικό Αρχείο Λίμνης».

Τελικά, τα Γ.Α.Κ - Τοπικό Αρχείο Λίμνης θα επαναλειτουργήσουν στις 1-Σεπτεμβρίου-2000, καθώς την παραπάνω ημερομηνία αποσπάται, ύστερα από αίτησή του, και με την υπ’ αριθ: Δ2/8049/2-8-2000 απόφαση του ΥΠΕΠΘ, ο καθηγητής Μ.Ε.(ΠΕ 01) Βασίλης Ν. Δούκουρης, στη θέση του Προϊσταμένου, στην οποία υπηρετεί μέχρι και σήμερα.

Στις 16 Νοεμβρίου 2002 μετατάσσεται στα Γ.Α.Κ - Τοπικό Αρχείο Λίμνης και σε συνιστώμενη προσωρινή προσωποπαγή θέση του κλάδου ΔΕ Διοικητικού - Λογιστικού ο κ. Πέτρος Λαζαρίδης, με σχέση εργασίας ΙΔΑΧ, ενώ στις 19-9-2007 αποσπάται, ύστερα από αίτησή του, ο κ. Βασίλης K. Σουλικιάς (Τ.Ε Βιβλιοθηκονόμος - Επιστήμων της Πληροφόρησης, MSc), με σχέση εργασίας ΙΔΑΧ.