logo ΓΑΚ ΤΑΛ Φωτογραφία της Λίμνης Ευβοίας 1907  

κεντρική υπηρεσία | αρχική σελίδα | επικαιρότητα | χάρτης πλοήγησης | συχνές ερωτήσεις | χρήσιμες διευθύνσεις | επικοινωνία

Επικαιρότηταιστορικό Δραστηριότητες Αρχεία συλλογές Εκδόσεις Υπηρεσίες προς το κοινό


ΑΝΑΦΟΡΑ 

Του Συντηρητή Αρχαιοτήτων Αρχαιοτήτων Γεωργίου Γκούμα  

Προς τη Διευθύντρια της ΙΑ΄ Ε.Π.Κ.Α.

κ. Ροζίνα Κολώνια

   

Χαλκίδα, 19/11/2007

Θέμα:

Αυτοψία για τη συντήρηση

ψηφιδωτού δαπέδου.

 

        Σας αναφέρω ότι μετά από προφορική συνεννόηση με τον αρχαιολόγο της υπηρεσίας κ. Άγγελο Ριτσώνη διενεργήθηκε αυτοψία στις 15-11-2007 σε ψηφιδωτό δάπεδο που βρέθηκε σε κτήριο του 1851 σχήμα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο, στην πόλη της Λίμνης Ευβοίας και χρονολογείται γύρω στο 2ο ή και στον 4ο μ.Χ. αιώνα.

Το κτήριο δεν έχει χαρακτηριστικά εκκλησίας, Ιερό ή κλιτύν αλλά μετά τον θάνατο της ιδιοκτήτριας χρησιμοποιείτο ως οστεοφυλάκιο και καρουτόσπιτο. Με τον χρόνο λόγω τον έντονων θρησκευτικών θέσεων, τάματα κ.λ.π. χρησιμοποιείτο ως  εκκλησίδιο  από τον ντόπιο πληθυσμό.

        Πραγματοποιήθηκε εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης του ψηφιδωτού βάσει της οποίας παρατηρήθηκαν τα εξής:

Πρόκειται για δύο ξεχωριστά τμήματα με υψομετρική διαφορά περίπου 0,5 μ. Το πιο ψηλό υψομετρικά τμήμα μπαίνοντας στην εκκλησία αριστερά (δυτικά) έχει διαστάσεις 4,25 μ. μήκος επί 0,06 μ. έως 0,30 μ. πλάτος, λωρίδα τριγωνικού σχήματος με κατεύθυνση από Νότο προς Βορρά. Αποκαλύφθηκε κάτω από περίπου 2 εκ. χωμάτινων επικαθίσεων, στρώμα ασβέστη, κεριά, έλαια και χυμένο πετρέλαιο. Αποτελείται από ασβεστοκονίαμα στο στρώμα ψηφοθέτησης πάχους 1 εκ. περίπου και από χωμάτινο (;) υπόστρωμα πάχους 5-10 εκ. περίπου. Κάτω από το υπόστρωμα αυτό υπάρχει λιθοδομή ή μάλλον θεμέλια τοιχίου που ορίζουν ξεχωριστό δωμάτιο (άσχετο με την Εκκλησία).

        Στην επιφάνεια υπάρχουν ψηφίδες φαιοπράσινου χρώματος μεγέθους 0,5 εκ. έως 1 εκ. περίπου χωρίς να διακρίνεται κάποιο σχέδιο. Παρουσιάζει μειωμένη μηχανική αντοχή και ρηγματώσεις.

        Διαπιστώθηκαν κουφώσεις στο υπόστρωμα (χτυπώντας το και ακούγοντάς το) και με οπτική παρατήρηση καθίζηση τουλάχιστον στο νότιο τμήμα. Αυτό πιθανότατα εξηγείται λόγω του τοίχου του νεότερου κτίσματος που φαίνεται να εδράζεται πάνω στο ψηφιδωτό.

        Επίσης, στο Λαογραφικό Μουσείο της πόλης εκτίθενται τμήματα συντηρημένου ψηφιδωτού δαπέδου που σύμφωνα με παλαιότερες ανασκαφές και αποκολλήσεις που πραγματοποιήθηκαν το 1961 (Χατζηδάκης-Σκορδάς) στο δυτικό τοίχο έξω από την Εκκλησία φαίνεται να ενώνονται τα τμήματα του μουσείου με το τμήμα κάτω από το δυτικό τοίχο της Εκκλησίας και με το τμήμα μέσα σε αυτήν.

        Το δεύτερο ψηφιδωτό στα δεξιά (ανατολικό τμήμα) της Εκκλησίας βρίσκεται χαμηλότερα από το πρώτο κατά 0,50 μ. περίπου. Έχει διαστάσεις 4,25 μ. μήκος επί 1,45 μ. πλάτος και εκτείνεται από Νότο προς Βορρά. Πρόκειται για δάπεδο με ψηφίδες χρώματος ώχρα χωρίς κάποιο σχέδιο στο κέντρο του και περιβάλλεται από μία μαύρη ταινία που αποτελείται από μια σειρά 4 μαύρων ψηφίδων. Το υπόστρωμα είναι από ασβεστοκονίαμα πάχους περίπου 3 εκ.

        Τα δυτικά όρια του ψηφιδωτού είναι στερεωμένα περιμετρικά με διάφορα κονιάματα και κεραμικές πλάκες. Παρουσιάζει ρηγματώσεις και κουφώσεις στο υπόστρωμα (διαπίστωση που έγινε χτυπώντας το και ακούγοντάς το). Επίσης, απώλειες σε 2-3 σημεία συμπληρωμένες με τσιμεντοκονίαμα.

        Στα βόρεια συνορεύει και επεκτείνεται μέσα σε ημικυκλική αψίδα καλυμμένη στους νεότερους χρόνους όπου υπάρχει έντονη διακόσμηση - 18 διαφορετικά ψάρια διάσπαρτα και ένα πλαίσιο εμβλήματος στο κέντρο του. Παρουσιάζει ρηγματώσεις και κουφώσεις στο υπόστρωμα και μικρές απώλειες, όχι συμπληρωμένες. Απώλεια παρουσιάζει και το έμβλημα όπου δε διακρίνεται ευκρινώς κάποιο σχέδιο. Το υπόστρωμα δε θρυμματίζεται όμως χρήζει περιμετρικής στερέωσης με κονίαμα.

        Σε όλη την επιφάνειά τους τα ψηφιδωτά αποτελούνται από κυβικές ψηφίδες από φυσική πέτρα μεγέθους 0,5 εκ έως 1 εκ. Εκτός από την παράσταση με τα ψάρια όπου εκεί ο ψηφοθέτης έχει χρησιμοποιήσει και υαλόμαζα διαφόρων χρωματισμών και μέγεθος ψηφίδας από 3 έως 5 χιλ.

        Γενικά πρόκειται για ψηφιδωτό υψηλής τέχνης και μεγάλης σπουδαιότητας λόγω και της σπανιότητας του θέματός του.

Γενικά η μη ύπαρξη παραθύρων στο καρουτόσπιτο στις αρχές του 19ου αιώνα για την διατήρηση οίνου και ελαίων απέβη καταστρεπτικά εξελίξιμο για τις ψηφίδες οι οποίες υπέστησαν από τα βαριά αποκείμενα βαρέλια σοβαρές καταστροφές σε αρκετά μεγάλο βαθμό.

       

Δια τους λόγους αυτούς προτείνονται άμεσα σωστικά μέτρα και προτάσεις συντήρησης:

·        Προτείνεται η παραμονή των ψηφιδωτών in situ και η συντήρησή τους επιτόπου για την καλύτερη ανάδειξή τους.

·        Φωτογραφική τεκμηρίωση και σχεδιαστική αποτύπωση υπό κλίμακα.

·        Περιμετρική στερέωση με κονίαμα.

·        Επιφανειακός καθαρισμός από επικαθίσεις χώματος, ελαίων, ασβέστη, διαλυτών και αδιάλυτων αλάτων.

·        Τοποθέτηση κιγκλιδώματος κατά μήκος του δεξιού (ανατολικού) τμήματος στα όρια αυτού για την προστασία του από τους επισκέπτες του χώρου (αφού ο χώρος θα συνεχίσει να είναι επισκέψιμος).

·        Αφαίρεση του εντοιχισμένου παγκαριού από τον Α τοίχο της Εκκλησίας και τοποθέτηση αυτού στο Ν τοίχο, δίπλα από τα σκαλιά της εισόδου, μπαίνοντας δηλαδή στο χώρο, στα αριστερά, έτσι ώστε οι επισκέπτες να μην πατούν το ψηφιδωτό και να αποφεύγονται στο μέλλον μηχανικές καταπονήσεις και φθορές.

·        Αφαίρεση του χτισμένου πεσσού που εδράζεται πάνω στο ψηφιδωτό για την αποφυγή καθίζησης στο σημείο έδρασης και για την καλύτερη ανάδειξη των ψηφιδωτών.

·        Διατήρηση του μικρού ανοίγματος της τοιχοποιίας στην αψίδα του κτιρίου και τοποθέτηση μεταλλικής ανοξείδωτης σήτας για τον καλύτερο αερισμό του χώρου.

·        Κατασκευή σκαλοπατιού μικρού σε ύψος (5-10 εκ.) εξωτερικά στην πόρτα της Εκκλησίας για την προστασία από πιθανή εισροή όμβριων υδάτων και κατασκευή υδρορροής στη στέγη της εκκλησίας για τον ίδιο λόγο (προστασία από εισροή όμβριων υδάτων  στο εσωτερικό).

·        Επίσης, καλό θα ήταν να γίνουν εργασίες στεγανοποίησης και μόνωσης από την υγρασία, των εξωτερικών τοίχων της εκκλησίας περιμετρικά του κτιρίου και σε βάθος τουλάχιστον μέχρι το επίπεδο των υποστρωμάτων της ψηφιδωτής επιφάνειας για την αποφυγή δημιουργίας εκ νέου αλάτων στην επιφάνεια των ψηφιδωτών λόγω υγρασίας.

·        Τέλος, προτείνεται η τοποθέτηση ενημερωτικής πινακίδας στην είσοδο του κτιρίου για εκπαιδευτικούς-ενημερωτικούς λόγους με αναφορά στην ιστορία και τη σπουδαιότητα του μνημείου για την καλύτερη δυνατή ανάδειξή του.

 

                                     Με τιμή

                   Γκούμας Γεώργιος

                  ΣΥΝΤΗΡΗΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ